cebriyye mezhebi ne demek?

Cebriyye Mezhebi Hakkında

Cebriyye, İslam düşüncesinde insanın fiillerinde özgür iradesi olmadığını, her şeyin Allah tarafından önceden belirlendiğini savunan bir itikadi mezheptir. Bu mezhebe göre insan, fiillerini gerçekleştirmede tamamen mecburdur ve kendi iradesiyle herhangi bir eylemde bulunamaz.

Temel İlkeleri:

• İnsan Fiillerinde Mecburiyet: Cebriyye'ye göre insan, fiillerini gerçekleştirmede tamamen mecburdur. İnsanın kendi iradesiyle herhangi bir eylemde bulunması mümkün değildir. İnsan, Allah'ın yarattığı fiilleri işlemeye zorlanan bir araç gibidir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/Cebir)
• İrade-i Cüz'iyyenin İnkarı: Cebriyye, insanın cüzi iradesini reddeder. Onlara göre insan, kendi iradesiyle hiçbir şey yapamaz. İnsanın iradesi, Allah'ın iradesine tabidir ve ondan ayrı bir varlığı yoktur. (https://www.nedemek.page/kavramlar/İrade-i%20Cüz'iyye)
• Kadercilik Anlayışı: Cebriyye, kadercilik anlayışını benimser. Onlara göre her şey, Allah tarafından önceden belirlenmiştir. İnsanın ne yapacağı, ne düşüneceği, ne hissedeceği, hatta cennete mi cehenneme mi gideceği bile Allah tarafından önceden takdir edilmiştir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/Kader)
• Sorumluluğun Anlamı: Cebriyye'ye göre insan, fiillerinden sorumlu değildir. Çünkü insan, fiillerini kendi iradesiyle değil, Allah'ın zorlamasıyla yapmaktadır. Bu nedenle, insanın cennete gitmesi veya cehenneme gitmesi de Allah'ın takdiridir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/Sorumluluk)

Tarihsel Gelişimi:

Cebriyye düşüncesinin ilk nüveleri, İslam'ın ilk dönemlerinde ortaya çıkmıştır. Ancak, bu düşünce, daha sonraki dönemlerde Cehmiyye ve diğer bazı gruplar tarafından sistemleştirilmiştir. Cebriyye, İslam dünyasında hiçbir zaman geniş bir kabul görmemiş olsa da, bazı dönemlerde etkili olmuştur.

Eleştiriler:

Cebriyye, İslam alimleri tarafından şiddetle eleştirilmiştir. Eleştirilerin temelinde, Cebriyye'nin insanın sorumluluğunu ortadan kaldırması ve ahlaki değerleri anlamsız hale getirmesi yatmaktadır. Ayrıca, Cebriyye'nin kadercilik anlayışı, insanın çaba göstermesini ve çalışmasını engelleyerek toplumsal gelişmeyi olumsuz etkileyebileceği de belirtilmektedir.